Eerst wat over de achtergrond

Naast het parasympatisch hebben we ook een sympathisch zenuwstelsel en waar we het parasympatisch typisch als een yin deel van onze constitutie zouden kunnen zien is het sympathisch typisch het yang deel van ons zenuwstelsel. Dit deel zorgt ervoor dat we in beweging kunnen komen, het mobiliseert de energie, verhoogt de hartslag, brengt spanning op onze spieren en maakt dat we goed waar kunnen nemen en alter kunnen zijn. Deze twee staan voortdurend in verbinding en wisselwerking met elkaar waarbij het zo is dat er momenten in de dag moeten zijn waarop ook ons para-sympathische zenuwstelsel zijn werk goed uit kan voeren en het zelfhelend vermogen van zowel lichaam als geest zijn werk kunnen doen, op fysiek vlak bijvoorbeeld door herstelprocessen op te starten, de spijsvertering te stimuleren en op mentaal/emotioneel vlak door ervaringen te integreren. 

De invloed op hoe wij reageren

Maar er is meer. Zowel het sympathische als parasympatische zenuwstelsel zijn van invloed op hoe wij in een bepaalde situatie reageren. Globaal genomen zijn er drie niveaus waarop wij kunnen reageren en deze niveaus zijn:

• Sociaal, communicatief en verbonden 
• Vanuit een fight or flight respons 
• Vanuit freeze or fawn

En wat blijkt nu, de mate waarop wij reageren wordt in sterke mate ingegeven door de veiligheid die wij in een bepaalde situatie ervaren. Voelen wij ons veilig en gezien, dan reageren wij sociaal, communicatief en verbonden en het sympathische en parasympatische zenuwstelsel zijn dan in balans. We kunnen dingen aanspreken maar we kunnen ook luisteren, we zijn communicatief in het contact, creatief en verbonden, we voelen ons vrij om onszelf te zijn en kunnen ook ruimte aan anderen geven. 

Voelen we ons niet veilig in het contact, bedreigd of aangevallen en lukt het niet meer om vanuit verbinding te communiceren dat wordt de energie in ons systeem omgeleid en wanneer de dreiging als groot wordt ervaren kan die plotsklaps gaan waardoor we in een fight or fight reactie komen. Het rationele denken stopt op dat moment of wordt ernstig beperkt en onze handelingen worden op dat moment vooral emotioneel gedreven. Wanneer dit gebeurt neemt het sympathische zenuwstelsel het van ons over, de ademhaling versnelt, de hartslag gaat omhoog waardoor er veel energie beschikbaar komt om met de situatie om te gaan: te vechten of te vluchten. 

De nervus vagus

Wordt de druk op het systeem nog groter dan schakelt het systeem nog verder terug in energie. Het sympathische zenwustelsel schakelt zichzelf uit en het parasympatische zenuwstelsel, in de rol van de nervus vagus neemt het nu over en dat doet zij door het hele systeem in een freeze reactie over te laten gaan. Innerlijk kan er dan nog steeds (heel) veel activiteit zijn, er zijn dan mogelijk duizenden gedachten, bijvoorbeeld dat dit echt veel te veel is, dat je het niet aankan, maar door de freeze is het handelingsperspectief verdwenen. Wanneer dit gebeurt ben je niet echt weg maar het voelt dan aan alsof het wat wazig wordt, alsof je alles vanaf een afstandje bekijkt, wat soms ook wel als een milde vorm van dissociatie wordt omschreven, later is het in deze situaties ook vaak lastig om je dingen te herinneren wat het soms lastig kan maken om later te beschrijven wat zich heeft voorgedaan of wat er is voorgevallen. Je zou dit ook als een extreme yin reactie kunnen zien. 

Wanneer de druk dan nog verder wordt vergroot schakelt het sympathische stelsel helemaal uit. De druk wordt verlaagd en de energie valt weg. Er komt dan een soort overgave die niet bewust is, waar we dus niet zelf voor kiezen. Deze reactie wordt ook wel de fawn reactie genoemd, een reactie waarin we ongewild heel meegaand en vriendelijk worden, als strategie om de situatie waarin we verzeild zijn geraakt te overleven. Wanneer je dan later weer in ontspanning komt denk je dan 'hoe heb ik hier toch zo in mee kunnen gaan?'

De meerwaarde van lichaamswerk

Doordat deze processen soms heel geleidelijk worden opgebouwd en vrijwel automatisch tot stand komen zijn ze soms lastig te herkennen waardoor een vizueuze cirkel ontstaat die lastig te doorbreken kan zijn en hiervoor laat de meerwaarde van holistisch lichaamswerk zich duidelijk zien doordat tijdens een sessie deze processen stapsgewijs en heel rustig kunnen worden onderzocht. Bij integraal holistische massage doen we dit vanuit een zes stappenplan waarbij het hele proces van onderzoeken van reacties tot herwinnen van de autonomie en eigenheid delen zijn van het proces. 

Bewustwording van deze responsen, ook wel coping (omgaan met) genoemd maken vanuit onze visie een essentieel deel uit van het bewustwordingsproces van de cliënt omdat je hiermee niet alleen kijken naar de onderliggende processen, verwerking van emoties of onderliggend trauma maar ook naar hoe iemand in het hier en nu op een bepaalde situatie reageert.

Daarom maakt een deel van het zes stappen proces deel uit van de basisopleiding tot integraal holistisch massage therapeut en is er na afronding van de opleiding de mogelijkheid om de vaardigheden om cliënten hierin te begeleiden te vergroten.

Kijk hier voor meer informatie over de opleiding integraal holistische massage en kijk hier voor de training nervus vagus die wij speciaal ontwikkeld hebben voor therapeuten die de opleiding hebben afgerond.